Khoảng những năm 2010, một nghiên cứu của Duncan J Watts với 30,000 tham gia đã được thực hiện. Những người này nghe, đánh giá và tải xuống các bài hát từ những ban nhạc không xác định. Những gì người tham gia không biết là họ được phân ngẫu nhiên vào 2 nhóm:

• Nhóm 1 chỉ nhìn thấy tên ban nhạc và tên bài hát.

• Nhóm 2 nhìn thấy tên ban nhạc, tên bài hát và cả số lượt bài hát được tải xuống.

Kết quả ra sao, có lẽ nhiều người có thể dự đoán. Những người ở nhóm 2 thực sự bị ảnh hưởng bởi việc người khác đã tải xuống các bài hát. Họ lựa chọn những bài hát mà người ta cho là phổ biến (với lượt tải nhiều hơn) so với nhóm 1.

Nói một cách đơn giản thì mọi người bị ảnh hưởng bởi những gì người khác đang làm. Điều này dẫn tới kết quả dễ nhận thấy. Ngay cả những bài hát tốt nhất đôi khi cũng không giành chiến thắng, trong khi những bài hát tệ nhất lại có thứ hạng khá tốt. Ví dụ như bài hát xếp thứ 26/48 bài hát về chất lượng nhưng nó lại đứng đầu trong nhóm thứ 2 và đứng thứ 40 trong nhóm thứ 1. Kết quả là những bài viết trong Top5 về chất lượng lại chỉ có 50% cơ hội lọt vào Top 5 những bài hát thành công nhất.

Nghiên cứu này làm mình nhớ tới một câu chuyện có thật khác liên quan tới viết lách.

The Cukoo's Calling là một tiểu thuyết kinh dị được viết bởi Robert Galbraith. Galbraith là một bút danh có thể nói là vô danh tại thời điểm cuốn sách phát hành. Ở thời điểm xuất bản, cuốn sách có nhận được một vài đánh giá tốt. Nhưng những đánh giá tốt không thực sự chuyển đổi thành doanh số bán hàng. Chỉ có khoảng 1500 bản in được bán ở Anh, xếp hạng thứ 5076 trên Amazon.

Một ngày, người ta phát hiện ra một sự thật Galbraith chính là bút danh khác của J.K.Rowling - tác giả Harry Potter. Từ vị trí thứ hơn 5000, nó nhảy vọt lên thứ hạng cao nhất trên Amazon về doanh số. Nhiều người nói họ sẽ không đọc sách nếu không biết Rowling thực sự là tác giả. Vậy thì cuốn sách đó bán tốt vì nó là cuốn sách vốn đã tốt hay vì nó được biết bởi Rowling, một trong những tác giả sách bán chạy nhất mọi thời đại? (Harry Potter bán được hơn 400 triệu bản)

Vậy thì chất lượng có liên quan thế nào tới thành công?

Nếu chất lượng quyết định thành công, đáng ra những bài hát Top 5 về chất lượng phải được lựa chọn nhiều hơn chứ? Và ngược lại, nếu thành công lại đến với những bài hát không tương xứng chỉ vì lượt tải xuống, sau đó còn được khuếch đại bởi những thứ gọi là "ảnh hưởng xã hội" thì kết quả phần lớn là may mắn, ngẫu nhiên và tất nhiên là... bất bình đẳng.

The Cukoo's Calling đã từng bị nhiều nhà xuất bản khác nhau từ chối trước đó. Một số BTV cho rằng sách khó bán dù có thể nó viết tốt, tiếc là nó không có gì nổi bật. Thậm chí Harry Potter cũng từng bị từ chối 12 lần trước khi Bloomsbury chọn nó.

Columbia Records cũng đã từng từ chối phát hành Like a rolling stone của Bob Dylan. Lịch sử của thị trường kinh doanh văn hoá nghệ thuật dường như có rất nhiều những ví dụ tương tự: Elvis, Star Wars, American Idol... Hoặc như Slumdog Millionaire, nó không được phát hành tại rạp mà chỉ được chọn in DVD nhưng đã dành được 8 giải Oscar.

Vậy đó, là một người viết đã trải qua những chặng đường và cột mốc khác nhau, đã từng kinh qua rất nhiều thể loại và xuất bản gần 10 đầu sách, mình hiểu rằng: NGAY CẢ VỚI MỘT TÁC PHẨM HAY, ĐƯỢC ĐÁNH GIÁ TỐT nó cũng chưa chắc đã thành công, đã được nhiều người biết tới trừ phi nó có yếu tố may mắn hoặc nó có nền tảng sẵn có như J.K .Rowling đang có.

Nói một cách đơn giản thì: chẳng có gì trên đời này thành công ngoài 2 từ "thành công".

Nhưng nói vậy không có nghĩa là mình khuyên người viết đừng viết và đừng tiếp tục nữa. Nó là tảng đá mà người viết cần phải học cách để chấp nhận, bước qua.

Mình chỉ muốn bạn hiểu rằng thành công rất không nên đo đếm bằng lượt bài viết bạn được like hay share (không hiểu sao rất nhiều bạn có quan niệm như vậy). Thành công được xác định theo cách riêng của mỗi người, có thể là khi bạn kiếm được tiền từ viết, có thể là sự công nhận, có được cộng đồng và yêu mến.... Tiền bạc, sự đánh giá, người theo dõi, hâm mộ rất quan trọng vì chúng ta cần ăn, cần đọc, cần ghi nhớ nhưng nó chỉ là tiền đề cho sự nghiệp. Không có cách nào những thứ này có thể trở thành thước đo tài năng haay thành công.

Thành công của một người viết có lẽ thực sự nằm ở sự phát triển của họ. Nằm ở việc họ sẽ không bị xao động khi theo đuổi những giá trị mà họ muốn tạo ra. Họ không thấy mình bị giảm giá trị đi chỉ vì một cú thoát trang, một cái dislike hay là sự im lặng. Họ không cần phải xuất bản vô tội vạ rồi mới biết mình có giỏi trong việc mình đang làm hay không. Họ không cần phải chạy theo đại chúng. Họ biết phong cách và giọng nói đặc biệt của mình. Họ tò mò, họ cần mẫn, họ khao khát được viết, được trau chuốt, làm tốt hơn và quan tâm xem độc giả của mình có lớn lên cùng mình hay không hay độc giả đang bị bỏ lại phía sau.

Với mình, thành công thực sự được đánh dấu bằng xu hướng phát triển và sự tiến bộ thật sự của một người viết. Thành công là tập trung vào công việc mà mình đang làm. Và làm tốt nó. Theo cách tốt nhất có thể.