Tuần trước, Linh đã chia sẻ với các bạn về Quy tắc số 1 trong Thay đổi tư duy người viết, đó là “Đừng nghĩ mình quan trọng”.

Đừng nghĩa mình quan trọng, nhưng chỉ có bạn mới tạo ra sự khác biệt. Nghe có vẻ nghịch lý phải không bạn?

Trong khi độc giả và những gì họ muốn mới là những gì quan trọng nhất, thì bạn lại chính là động cơ để mang lại những điều tốt đẹp hay những cảm xúc quan trọng. Ý tưởng phải đến từ đâu đó. Đúng, nhiều bạn nghĩ nó phải đến từ vũ trụ, từ sách vở, phim ảnh, từ kiến thức của người đi trước. Nhưng bạn nghĩ xem, có ai đi xem hoà nhạc để chỉ nghe nhạc phát ra từ loa thay vì có ca sĩ hát trực tiếp không? Bạn sẽ không chỉ đến buổi hoà nhạc để nghe mỗi một người hát, mà còn có dàn nhạc, đội hát bè, thậm chí là DJ, những nghệ sĩ độc tấu… nữa.

Nếu ai cũng sáng tạo như nhau thì nội dung chúng ta viết ra làm sao có thể có sự khác biệt? Bài viết của bạn cần phải độc đáo và nó chỉ có thể độc đáo khi chính bạn có một phong cách, những điểm nhấn hay những trải nghiệm riêng. Bạn phải có những kinh nghiệm không phải ai cũng có. Bạn phải soi vào ngóc ngách đời sống và quan sát tinh tế những thứ xung quanh mình để khám phá ra những điều khác biệt. Bạn cần có nhưng quan điểm của riêng mình. Sức mạnh của một bài viết đến từ bạn. Sức mạnh của chính bạn cũng đến từ bạn.

Những người viết tốt trong thế giới sáng tạo nội dung thường bị sao chép rất nhiều. Nhưng hàng trăm hàng nghìn những người đi sao chép sẽ không bao giờ có được thành công thật sự. Kể cả trong quảng cáo, kinh doanh, tiếp thị… bạn cũng sẽ thấy rằng chuyện người sao chép, học hỏi thậm chí tới 99% chiến lược của công ty khác không hề ít. Kết quả của việc đi sao chép nguyên văn từ người khác một cách cứng nhắc và khiên cưỡng thì chẳng bao giờ tốt đẹp.

Nhưng nói như vậy không có nghĩa là bạn không được sao chép. Trong viết lách chúng ta có kỹ thuật “copyworking”, đó là khi ta tập luyện, thực hành việc sao chép, viết lại theo lối văn phong, cách sử dụng từ ngữ của những người đi trước rồi sau đó phát triển cho chính mình. Kể cả những hoạ sĩ nổi tiếng trên thế giới đôi khi còn vướng phải chuyện ý tưởng này “na ná” một nguyên mẫu nào đó đã có trước đó. Quan trọng là bạn phải đưa thêm được tinh thần, câu chuyện hoặc cá tính của cá nhân mình vào những gì mình đã học hỏi được, sau đó làm đi làm lại nhiều lần và dần biến nó trở thành của mình, theo cách của mình. Đó cũng là cách con người kế thừa và phát triển những tri thức của nhân loại trong hàng nghìn năm qua.

Sáng tạo không phải là tạo ra một thứ hoàn toàn mới. Một cây viết tốt không phải là tạo ra một giọng văn chưa từng có trên đời. Nó đơn giản là phản ánh con người, tinh thần và những trải nghiệm của riêng bạn. Nếu bạn cố gắng xây một thứ gì đó không phải là mình, rồi một ngày độc giả cũng sẽ phát hiện ra điều đó. Nếu bạn không xây được một thứ gì mới hơn, người ta sẽ không có động cơ để đọc những gì bạn viết. Vậy nên, điểm mấu chốt ở đây là tìm thấy một thứ gì đó hiệu quả, phù hợp với chính con người bạn, sau đó phát triển, tìm tòi và cá nhân hoá nó.

Trên thế giới có một thương hiệu nổi tiếng về các đồ dùng dành cho nam giới là Manscaped, thay vì chỉ quảng cáo và định hướng là đồ dùng cắt tỉa lông/râu cho nam giới, thì sản phẩm của họ vẫn vậy (không khác gì các nhãn hàng khác) nhưng thông điệp của họ là an toàn “We save balls” (để nam giới không phải lo lắng nếu có lỡ cắt vào vùng kín của họ). Họ cũng tiếp thị sản phẩm theo cách rất tinh tế, bắt mắt và thú vị. Những yếu tố này đã khiến thương hiệu này trở thành một thương hiệu vươn lên dẫn đầu trong những năm gần đây.

Điều mình muốn nói với bạn ở đây là, chúng ta cần tìm ra điểm cân bằng giữa việc vay mượn kiến thức, ý tưởng hay trong khi vẫn “là chính mình”. Hãy thử thực hành theo cách: tìm một bài viết mà bạn thấy hay, tìm một sản phẩm dịch vụ hoặc một phong cách đã có sẵn mà bạn thấy hâm mộ, sau đó đưa mục tiêu và câu chuyện cá nhân của mình vào trong đó.

Mặc dù trong Quy tắc số 1 của series bài về Thay đổi tư duy người viết, mình đã khẳng định tầm quan trọng của việc viết cho độc giả. Bạn sẽ giống như đang tham gia vào một điệu nhảy mà bạn nhảy là độc giả. Bởi thế, bạn chắc chắn luôn là một phần quan trọng, bởi vì bạn là người dẫn, người “cầm trịch” chứ không phải bạn để cho bạn nhảy muốn làm gì thì làm. Bạn ở đó để nâng đỡ, làm điểm tựa, dẫn dắt, hoặc đơn giản là giải trí cho bạn nhảy. Nhưng đồng thời, bạn cũng cần giải trí và thể hiện sự độc đáo của riêng mình.

Người ta nói rất nhiều về chuyện cạnh tranh trên môi trường trực tuyến. Nhiều người nói “Ôi đã có quá nhiều người viết về chủ đề này rồi, liệu em có nên viết nữa không”. Việc cạnh tranh gay gắt không sai, nhưng bạn hoàn toàn có thể vượt lên trên chỉ bằng cách cứ là chính mình. Những gì bạn cần làm là kết hợp giữa các kỹ năng, chuyên môn, kiến thức với bản sắc của riêng bạn.

Trong các chương trình huấn luyện và kèm cặp về viết, mình thường đi lướt qua hoặc yêu cầu học viên tự hoàn thiện những kỹ năng cơ bản về viết. Đó là những kiến thức cơ bản mà ai cũng có thể tự thực hành và tiến bộ được. Còn mình tập trung vào việc gợi mở, giúp các bạn hiểu mình là ai, mình muốn đưa những gì của mình và cách đưa như thế nào vào trong những nội dung mà các bạn muốn sáng tạo.

Nói cách khác, những kỹ năng, bản sắc và tính cách của bạn sẽ thu hút đúng đối tượng độc giả hoặc nhóm khách hàng cho bạn. Bạn có chuyên môn tốt, có thái độ chuyên nghiệp, có tầm ảnh hưởng và năng lượng tích cực, bạn sẽ có được khách hàng và độc giả xứng đáng. Bạn nỗ lực 1 sẽ thu về 1. Điều quan trọng nhất khi bắt đầu tập viết, dù là để làm nghề hay để bán hàng, để xây dựng thương hiệu và ảnh hưởng của bạn đó là… bạn phân biệt được mình giữa một nhóm người nhưng cũng cần thuộc về một nhóm cùng “vibe” với bạn.

Khi tận dụng được cá tính và những suy nghĩ của riêng mình, bạn sẽ làm được điều đó.