Sự trỗi dậy của những doanh nghiệp một-mình-tôi đã làm rung chuyển mô hình khởi nghiệp truyền thống. Bạn có thể đã nghe nhiều về freelancer hoặc entrepreneur, nhưng khái niệm mới nổi “solopreneur” thì vẫn khiến nhiều người thắc mắc và nhầm lẫn.

Solopreneur là gì?

Sau “freelance business”, có lẽ mình là người chịu khó nói và giáo dục thị trường Việt Nam nhiều nhất về “solopreneur” trong khoảng 1,5 năm qua. Giữa năm 2022, trong hai bài phỏng vấn trên The Influencer, mình cũng chia sẻ khá sâu về solopreneur nhưng dễ hiểu nhất thì solopreneur là người thành lập một doanh nghiệp, trong đó họ vừa là sếp vừa là nhân viên duy nhất.

Tất nhiên sự khác biệt không chỉ dừng lại ở đó. Solopreneur vừa là chủ sở hữu, vừa là lực lượng lao động, vừa chịu trách nhiệm tổ chức quản lý và dự đoán các rủi do cho doanh nghiệp của mình. Nó là sự pha trộn giữa “solo” và" “entrpreneur”. Nó có nghĩa rằng bạn là doanh nhân thích làm việc một mình, bạn không nhát thiết phải thuê một văn phòng với các nhân sự cố định. Bạn có thể chỉ cần trợ lý từ xa hoặc những nhân viên thời vụ, cộng tác viên.

Có nhiều định nghĩa khác nhau bạn có thể tìm thấy trên Google, tuy nhiên một số nguồn tin cậy thì đưa ra các khái niệm về “solopreneur” là:

• một người tự thành lập và điều hành một doanh nghiệp

• doanh nhân làm việc một mình, điều hành công việc kinh doanh của họ một mình

• là người phát triển một doanh nghiệp mà không có nhân viên, di động, có thể mở rộng và tạo ra thu nhập thụ động

Khái niệm về “solopreneur” cũng chỉ mới thực sự xuất hiện và được sử dụng nhiều hơn kể từ sau 2010 tới nay:

Vậy sự khác biệt giữa solopreneur và entrepreneur là gì?

Entrepreneur (doanh nhân) thường sẽ thuê nhân viên và quy mô của họ mở rộng đi kèm với việc mở rộng nhân sự. Solopreneur tinh gọn và trở nên được yêu thích bởi nó không dính mắc tới thuế tiền lương và quản lý nhân sự. Do đó, với doanh nhân thông thường, họ sẽ có nhiệm vụ quản lý và uỷ quyền cho các nhân viện của mình trong khi solopreneur thì làm mọi thứ để hoạt động kinh doanh vận hành. Tất nhiên, solopreneur không phải không cộng tác với người khác, nhưng họ sẽ không thuê bất kỳ ai toàn thời gian mà thường sẽ là các công việc part-time, remote, theo giờ… Mặt khác, entrepreneur khi xây dựng công ty thường sẽ tìm cách phát triển, quản lý và giao trách nhiệm cho người khác theo thời gian. Nói chung không thể nói con đường nào tốt hơn con đường nào, chỉ là hai cách tiếp cận kinh doanh khác nhau.

Entrepreneur phải liên tục tìm những cách mới để phát triển dịch vụ kinh doanh, đồng thời phải dành nhiều thời gian trước khi ra quyết định vì mọi quyết định còn liên đới tới trách nhiệm, lương thưởng, phúc lợi và thuế của các nhân sự còn lại trong tổ chức. Solopreneur thì chỉ có tập trung vào kinh doanh một thứ, thường sẽ là chuyên môn của họ, không cần nhiều thời gian chờ đợi ra quyết định và đối phó với ít rủi ro tài chính hơn. Nói dễ hiểu hơn thì tham vọng của 2 nhóm này là khác nhau. Entrepreneur có thể phát triển doanh nghiệp với mục đích bán nó trong tương lai và mở rộng được coi là dấu hiệu của thành công. Ví dụ như một người mở nhà hàng nhỏ để kinh doanh thì cần một khoản đầu tư và địa điểm, họ cũng cần vạch ra chiến lược tăng trưởng và khi họ có hệ thống, họ có thể bán nhượng quyền cho các nhà đầu tư. Còn với solopreneur, tăng trưởng không hẳn là trọng tâm, những người này coi doanh nghiệp của mình như một dự án của đam mê tự phục vụ, tự duy trì cuộc sống, tự chủ tài chính và độc lập. Nó bắt đầu với sở thích, cho tới khi đủ lợi nhuận để mang tới thu nhập ổn định cùng với sự linh hoạt của việc tự làm chủ. Solopreneur không tập trung xây dựng biz của mình thành đế chế, họ làm việc để đảm bảo mô hình kinh doanh của mình bền vững.

Như vậy, từ hoạt động hàng ngày tới tầm nhìn, định hướng và phạm vi hoạt động, tính chất của entrepreneur và solopreneur khác biệt khá nhiều. Đặc biệt ở góc độ rủi ro tài chính. Giả sử một doanh nghiệp có 10 nhân viên, mỗi năm chi trả mức lương khoảng 200,000,000đ/người thì nếu doanh nghiệp không may thất bại hoặc gặp khó khăn (như trong đại dịch Covid-19), người chủ sẽ phải nợ tới 2 tỷ đồng trong năm đó, chưa kể các chi phí khác liên quan tới kinh doanh, vận hành, giá vốn, bán hàng… Trong khi đó với Solopreneur, họ không phải chịu trách nhiệm về rủi ro tài chính với các đối tác kinh doanh hoặc nhân viên của họ.

Freelancer có phải solopreneur không?

Vì solopreneur là một khái niệm mới nổi, chắc chắc nó có nhiều ý kiến khác nhau về sự tương đồng với freelancer.

Với mình, freelancer chỉ là một solopreneur cho tới khi doanh nghiệp của họ phát triển tới một quy mô nhất định (ví dụ về mặt thu nhập). Mình đã từng đề xuất một lộ trình phát triển của freelancer theo biểu đồ dưới đây.

Khi đạt được tới một quy mô và thu nhập nhất định (ví dụ như với mình là 200,000,000đ/tháng) nhờ phát triển và kinh doanh các sản phẩm dịch vụ của riêng họ, freelancer mới trở thành solopreneur và tự điều hành doanh nghiệp của mình. Trong khi nếu freelancer vẫn còn đang ký hợp đồng hoặc nhận thầu cùng một loại dịch vụ với cùng lúc nhiều khách hàng, họ vẫn chỉ là một freelancer.

Tuy nhiên, nguồn gốc về định nghĩa của solopreneur có thể hiểu là một cá nhân tự thiết lập và điều hành doanh nghiệp của mình mà không có nhân sự full-time thì freelancer ở khía cạnh nhất định vẫn có thể coi mình như một solopreneur.

Để dễ hiểu hơn thì, freelancer có thể là solopreneur nhưng không phải solopreneur nào cũng là freelancer. Chẳng hạn bạn đang làm công việc viết lách tự do và làm cùng lúc với 10 khách hàng ổn định, bạn có thể là một solopreneur. Nhưng nếu bạn đang vận hành bán các sản phẩm tri thức từ chuyên môn của mình như sách, khoá học, các sản phẩm số về viết lách tự do… thì bạn có phải là freelancer không? Chắc là không!

Nói chung đừng quá lo lắng hay phải so sánh cặn kẽ sự khác biệt giữa các tên gọi, bởi những định nghĩa này không xác định bạn hay doanh nghiệp bạn xây dựng. Nó là kim chỉ nam để bạn tìm hiểu thêm về mục tiêu và tự đó phát triển hoạt động kinh doanh của mình.

Bắt đầu với solopreneur?

Suy nghĩ làm việc một mình có thể làm nhiều người bị “ngộp”. Đừng lo lắng quá vì ai cũng có thể bắt đầu một cách an toàn và bước những bước chân đầu tiên vào hành trình trở thành solopreneur.

Bằng cách nào?

1. Thử làm việc tự do: làm công việc tự do dựa trên đam mê và bộ kỹ năng của bạn (viết lách, lập trình, dịch thuật, thiết kế, trợ lý…)

2. Tư vấn và cố vấn: nếu đã là người có kinh nghiệm hoặc chuyên gia trong lĩnh vực của mình, trở thành một nhà tư vấn (advisor) hoặc cố vấn (mentor) cũng là một lựa chọn tốt. Nếu bạn có bằng cấp và kỹ năng coaching, bạn cũng có thể trở thành coach.

3. Thu nhập thụ động: phát triển các sản phẩm số, cửa hàng số với sản phẩm phục vụ cho nhóm đối tượng tiềm năng của bạn. Chẳng hạn bạn có kinh nghiệm về viết content, bạn có thể bán các template về content hoặc các khoá học viết content…

Nếu bạn đã có 3-5 năm kinh nghiệm với chuyên môn của mình, tự tin vào bộ kỹ năng mà mình đang có, muốn được hướng dẫn và huấn luyện để trở thành solopreneur với thu nhập đều đặn tối thiểu từ 40,000,000đ/tháng trở lên, bạn cũng có thể để lại thông tin đăng ký tại đây nếu muốn nhận thêm thông tin chi tiết nhé. Linh sẽ khởi động một chương trình đào tạo đặc biệt về solopreneur vào cuối tháng 11/2022 với số lượng học viên giới hạn.

Tôi quan tâm

Kết lại thì,

Đừng lo bạn phải làm việc một mình. Bạn là người chịu trách nhiệm cho hoạt động kinh doanh của mình một mình. Nhưng mỗi ngày trôi qua đều có người cần bạn - công việc của bạn, khách hàng của bạn và cả đội ngũ cộng tác với bạn nữa.

Các cụ nói “phi thương bất phú”, câu này chẳng sai. Và thế giới mới này đã mở ra một hình thái mới cho các doanh nhân, đơn giản và dễ dàng, tinh giản hơn rất nhiều so với định nghĩa và mô hình doanh nhân truyền thống. Có lẽ bởi vậy nên trở thành “solopreneur” chắc chắn là lựa chọn mà mình không bao giờ hối hận, ít nhất tới thời điểm này.

Cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc trọn vẹn bản tin hôm nay!