Tháng 6/2016-6/2022, kỷ niệm tròn 6 năm kể từ ngày đầu tiên mình nhận được email mời viết và xuất bản cuốn sách đầu tiên. Những gì mình chia sẻ trong bản tin hôm nay có lẽ sẽ là những bài học nhìn lại về chuyện viết sách, đặc biệt hữu ích với những ai muốn theo đuổi công việc và trở thành tác giả sách thực thụ!

Bắt đầu nhé!

Viết và xuất bản sách là hai chuyện hoàn toàn khác nhau!

“Viết sách” không đơn thuần chỉ là viết một bản thảo, nó thực sự cần nhiều hành động khác cũng không kém phần quan trọng: nghiên cứu, làm đề xuất, gửi thư chào mời NXB, hoàn thiện bản thảo, xuất bản và bán sách. Giai đoạn “viết” thật ra chỉ là một phần nhỏ trong cả quá trình và viết sách không chỉ là một công việc sáng tạo, nó thực sự là một công việc kinh doanh!

Viết sách là một loại lao động tuyệt vời lắm, bạn ạ! Khi viết sách mình được ở một mình, chỉ làm việc mình thích, không xao nhãng, không phân tâm. Mình chìm đắm trong thông tin, kiến thức và những gì mình đam mê nhất trong quá trình viết. Đó có lẽ cũng là khoảng thời gian mình cảm thấy mình thành công nhất, hạnh phúc nhất khi được làm công việc mình thích. Ngồi dưới một tán cây ven biển, trên một trạm dừng chân trên núi, trong một quá cà phê nhạc chill, cạnh một tách trà bên hiên nhà… Đó đã từng là những gì mình mơ ước khi nghĩ tới chuyện viết một cuốn sách. Và nó đã trở thành hiện thực.

Nhưng cuộc đời “éo le” lắm. Viết là chuyện riêng tư. Ta có thể hạnh phúc trong không gian riêng tư đó, nhưng xuất bản lại là chuyện khác. Nó là chuyện công khai mất rồi. Tất nhiên ai viết sách mà chẳng mong muốn mình được đọc, nếu không thì chỉ nên là viết nhật ký mà thôi. Nhưng để đọc được, ta phải viết, mà còn phải viết theo nhu cầu của người đọc nữa. Viết chỉ với những gì mình thích thì đôi khi đâu có bán được. Và đó mới là phần khó khăn với nhiều người. Khi đã công khai rồi, sách có cuộc đời của riêng nó. Nó có thể được khen ngợi và mình cảm thấy hữu ích tự nào, nhưng cũng có thể nó sẽ bị phê bình, chỉ trích, hiểu sai và không được yêu mến như mình nghĩ. Tất cả đều gây ra sự nhức nhối ở mức độ khác nhau (tất nhiên sẽ có những cách để đối phó với điều này, nhất là khi bạn có một writing coach bên cạnh).

Thêm nữa, nhiều tác giả mới không thể hoặc không chịu được một sự thật: xuất bản là kinh doanh. Viết là định hướng quá trình còn xuất bản là định hướng sản phẩm. Viết là sáng tạo còn xuất bản là thương mại.

Bạn có thể kết hợp thương mại và sáng tạo theo nhiều cách khác nhau nhưng sự kết hợp này đủ để khiến viết sách không dễ như chúng ta tưởng. Bạn phải biết viết trong tỉnh táo, để có sự cân đo đong đếm xem nó có phù hợp với độc giả và thị trường hay không, có gì để thuyết phục NXB chứ không phải viết theo bản năng, theo ý thích cá nhân.

Viết 10 cuốn may ra được 1 cuốn bán chạy, nên cuốn đầu tiên thì sẽ là cuốn đầu tiên chứ không nhất thiết phải là cuốn hay nhất

Và điều đó hoàn toàn bình thường. Riêng chuyện xuất bản được một cuốn sách đầu tiên thôi cũng đã là một thành tựu to lớn rồi. Bạn hãy thử nghĩ mà xem, 6 năm kể từ ngày viết và xuất bản cuốn sách đầu tiên, mình đang viết bài này để hồi tưởng lại. 60 năm nữa, cảm giác có lẽ vẫn vậy thôi. Ít nhất thì mình đã sống theo cách “để có gì đó mà hồi tưởng”.

Câu chuyện về cuốn sách đầu tiên, cảm giác đầu tiên, những khó khăn đầu tiên sẽ không bao giờ có thể quên. Vậy nên, cuốn sách đầu tiên có thể không hoàn hảo ở khía cạnh viết hay thương mại, nhưng nó là sự hoàn hảo với riêng mình.

Nó đã cho mình biết mình có thể làm được, thật sự làm được. Nó cho mình hiểu cách hoạt động của ngành xuất bản, lĩnh vực mình chưa bao giờ nghĩ sẽ tham gia và hoạt động năng nổ như bây giờ. Nó dạy mình hiểu để viết được 60,000 chữ cho một cuốn sách thì cần những gì. Nó mở ra những cơ hội hợp tác mới. Nó cho mình suy nghĩ nghiêm túc hơn về việc dấn thân và xem liệu “Tác giả” có phải điều mình thật sự mong muốn trong sự nghiệp viết lách hay không.

Nó là mắt xích đầu tiên của cả một chuỗi của những thành công sau này. Dù thành công sau này có thể lớn hơn, vang dội hơn nhưng không bao giờ mình quên được những ngày đầu viết sách. Nó luôn ở một vị trí đặc biệt trong tim mình. Và mình biết nó không phải cuốn hay nhất, nhưng là cuốn mình đặc biệt biết ơn về nó.

Bạn có muốn trải qua những cảm giác này không? Nhớ đọc bản tin đến cuối nhé!

Không có nhiều thay đổi nếu mình không tiếp tục hành động

Mình đã từng thất vọng vì sau khi ra cuốn sách đầu tiên một thời gian, dường như công việc và cuộc sống không có quá nhiều sự thay đổi. Cũng là do mình kỳ vọng quá mà thôi (và tác giả mới nào chẳng vậy)!

Mãi sau này khi nhìn lại một chặng đã qua, mình mới hiểu rằng đó là sự kỳ vọng vô lý. Cuốn sách có thể làm công việc tự do của mình dễ thở hơn một chút, nhiều cơ hội hơn nhưng không có nghĩa là mình chỉ cần xuất bản sách, ngồi không là tiền sẽ rơi vào đầu.

Viết sách không được bao nhiêu tiền nhuận bút. Nhưng nếu có sự chăm chỉ và nỗ lực, nhiều cánh cửa sẽ mở ra từ cuốn sách này và cơ hội sẽ mang tiền về cho bạn. Tất nhiên, nếu là tác giả với cuốn sách đầu tiên, trừ phi bạn may mắn trở thành tác giả sách bán chạy thì không nói, còn lại bạn có thể sẽ thất vọng một chút. Cuộc sống của bạn sau đó không khác gì nhiều so với trước khi xuất bản sách đâu!

Phải tới cuốn sách thứ 4, với rất nhiều sự kiên trì, mình mới gặt hái được nhiều thành tựu và may mắn hơn một chút. Hai năm liền, cuốn sách này vẫn luôn nằm trong top sách bán chạy (trong 1000+ cuốn sách khác) trên một trang thương mại điện tử, điều đó đã giúp mình rất nhiều trong sự nghiệp và công việc. Chỉ khác là khi đã viết tới cuốn thứ 4, mình không còn kỳ vọng nhiều, chỉ lo tập trung vào làm nội dung sách cho tốt và mọi việc xuất bản được suôn sẻ. Có lẽ vì không kỳ vọng nên mọi thứ đã đến nằm ngoài mong đợi.

Sau 2 năm không viết và xuất bản được gì, mình lần lượt xuất bản đều đặn từ 2019 tới nay, mỗi năm 1 cuốn rồi 2-3 cuốn, thậm chí nhiều hơn. Tốc độ viết tăng lên. Khả năng xử lý bản thảo nhanh hơn. Ý tưởng cũng chặt chẽ do kinh nghiệm viết nhiều. Đặc biệt là tư duy về việc xuất bản, thị trường đã tốt hơn và sắc bén hơn rất nhiều. Tự mở ra rất nhiều cơ hội, sản phẩm dịch vụ của chính mình liên quan tới sách. Ngoài chuyện có thể hướng dẫn viết sách, mình còn có thể tổ chức biên tập, dạy về biên tập sách cũng như đã thuyết phục thành công các NXB lớn đồng ý hợp tác triển khai các series sách (chuyên đề với nhiều cuốn) với chất lượng cao và nội dung vô cùng thú vị.

Mình đã không chỉ giúp bản thân mà giúp được hàng chục người khác có thể xuất bản cuốn sách của họ. Nhìn lại quãng đường 6 năm, cảm thấy mình đã đi một chặng với những bước dài ngoài sự tưởng tượng của bản thân.

Vậy nên, mình vẫn muốn tiếp tục viết thêm nhiều sách nữa

Những năm học phổ thông, trong đầu mình luôn mơ mộng về một hình ảnh ngồi trong căn nhà gần biển, đằng sau là đồi thông và viết sách. Giấc mơ đó đã bị quên lãng và bị mình chối bỏ suốt gần 20 năm, bởi nghĩ nó chỉ là giấc mơ xàm xí, trẻ con. Nhưng bằng một cách nào đó, thật kỳ diệu, cuộc sống của mình đang diễn ra như vậy: một ngôi nhà cách biển 200m, rừng thông không mấy xa, và mình đang viết sách mỗi ngày.

Sau tất cả những gì đã trải qua, thăng trầm, thất vọng, phấn khích… mình vẫn đang viết sách và có lẽ, sẽ còn viết nhiều hơn nữa.

Bạn thì sao? Bạn có đang ấp ủ một cuốn sách nào và muốn chia sẻ với mình không?

Thông báo quan trọng cho bạn

Kể từ tháng 6/2022, bản tin Freelance to Freedom sẽ có 2 số trong tháng mình dành ra để chia sẻ về việc viết sách, kỹ năng viết sách và những dự án sách hấp dẫn mà bạn có thể sẽ quan tâm và muốn tham gia.

Mới hôm qua thôi, mình đã nhận được thông báo duyệt đề tài series sách Hướng nghiệp từ một NXB lớn. Series này sẽ có hơn 10 cuốn sách xoay quanh chủ đề hướng nghiệp trong các lĩnh vực:

• Viết lách

• Marketing

• Ngoại Ngữ

• Tài chính

• Kinh doanh

• Giáo dục

• Khoa học

• Máy tính/Công nghệ

• Kiến trúc - Xây dựng

• Y Dược/Sức khoẻ

• Nghệ thuật

Vai trò của mình là chủ biên của dự án, chịu trách nhiệm về đề cương, đào tạo để tác giả có thể hoàn thành bản thảo và đủ điều kiện để xuất bản thành sách, mọi khâu xử lý còn lại sẽ được NXB lo. Bạn có đang có chuyên môn về những chủ đề trên hay không? Và quan trọng bạn có muốn ghi tên mình là tác giả của một cuốn sách thật sự? Nếu có, hãy email cho mình, comment hoặc đăng ký tại linhphan.co/coaching để nhận thêm thông tin về dự án nhé!

Cảm ơn bạn!