Độc giả không cần thêm thông tin nữa
Họ cần bằng chứng rằng bạn thật sự đã đi qua con đường đó
Nếu như vài năm trước, một chiếc xe máy có thể dễ dàng lao vun vút trên đường Trần Duy Hưng lúc 10 giờ sáng, thì bây giờ, giờ cao điểm chỉ cần thêm một cơn mưa nhỏ là cả tuyến phố tắc nghẽn. Content cũng đi theo quy luật giống vậy: khi ít người tham gia, bạn dễ dàng nổi bật; nhưng khi ai cũng lao ra đường cùng một lúc, thì chẳng còn lối nào để nhích lên.
Giai đoạn 2020-2022, chỉ cần viết một checklist đơn giản, hay một bài chia sẻ kinh nghiệm đã đủ để hút hàng nghìn lượt đọc. Người làm nội dung khi đó giống như những “tay lái sớm”, đi trước nên chiếm đường rộng rãi. Nhưng từ 2023 trở đi, sự bùng nổ của AI đã biến mọi thứ thành giờ cao điểm giao thông. Bất cứ ai cũng có thể nhờ một công cụ sinh ra hàng chục bài post chỉ trong vài phút.
Kết quả là gì? Người đọc bị bội thực. Não bộ vốn chỉ đủ năng lượng để xử lý một lượng thông tin hữu hạn trong ngày, nay phải đối mặt với hàng loạt nội dung lặp lại. Giống như một người đứng giữa ngã tư đầy khói xe, họ không còn đủ kiên nhẫn để phân biệt đâu là lời khuyên hữu ích, đâu là tiếng còi vô nghĩa. Hệ quả là “mệt mỏi trong việc quyết định” (decision fatigue) - họ không muốn chọn thêm bất kỳ nội dung nào nữa, kể cả đó là bài viết bạn tâm huyết hàng giờ đồng hồ.
Đây chính là lúc luật chơi thay đổi. Không còn ai hứng thú với những bài tổng hợp “10 cách để…”, “5 bước để…”, vì những thứ đó máy móc làm còn nhanh hơn con người. Giá trị thật sự nằm ở chỗ khác: ở trải nghiệm bạn đã đi qua, ở góc nhìn chỉ bạn mới có, và ở câu chuyện thật mà không AI nào kể thay được.
Nếu muốn thoát khỏi dòng xe đông nghẹt, bạn phải tìm được “làn đường riêng”, không chen lấn, không ồn ào, nhưng đủ rõ ràng để những ai mệt mỏi ngoài kia sẵn sàng rẽ vào. Và con đường đó không thể được copy-paste, nó chỉ xuất phát từ chính hành trình của bạn.
Vì sao educational content không còn đủ sức hút
Trong suốt giai đoạn 2023-2024, dạng nội dung giáo dục từng là “vũ khí” chủ lực. Checklist, hướng dẫn từng bước, frameworks… tất cả đều được đón nhận nồng nhiệt. Người đọc lưu lại, chia sẻ, coi đó như những tài liệu đáng giá để quay lại dùng sau này. Nếu biết cách trình bày rõ ràng, bạn có thể dễ dàng thu hút hàng chục nghìn lượt xem.
Nhưng đó là khi tri thức vẫn còn khan hiếm và việc hệ thống hóa kiến thức chưa phổ biến. Giờ đây, chỉ cần mở ChatGPT, bất kỳ ai cũng có thể yêu cầu một kế hoạch marketing chi tiết, một lộ trình tập luyện 30 ngày, hay một checklist quản lý thời gian hoàn chỉnh. Máy móc không chỉ tổng hợp nhanh mà còn tùy chỉnh theo hoàn cảnh riêng của từng người.
Vậy thì lý do gì để họ phải đọc bài viết của bạn? Một “5 bước để xây dựng chiến lược B2B” của bạn so với “5 bước cho trường hợp công ty tôi với ngân sách 100 triệu/năm” do AI viết riêng, cái nào hấp dẫn hơn?
Không chỉ vậy, frameworks bị lặp đi lặp lại đã tạo ra sự bão hòa. Khi cùng một công thức được hàng trăm người chia sẻ, giá trị của nó trở thành hàng hóa đại trà. Nội dung vốn dĩ để truyền cảm hứng và định hướng, nhưng trong mắt độc giả lại biến thành tiếng ồn.
Người đọc ngày nay không cần thêm thông tin. Họ cần sự lọc chọn. Họ không tìm kiếm một bản tóm tắt khô khan mà cần thấy được bạn đã áp dụng lý thuyết đó ra sao, gặp vấn đề gì, sửa thế nào và kết quả cuối cùng là gì. Nội dung giáo dục đơn thuần giờ đây chỉ còn là điểm khởi đầu, không còn là lợi thế.
Nếu bạn vẫn mải miết sản xuất bài viết tổng hợp lý thuyết, bạn đang thêm một chiếc xe nữa vào con phố vốn đã kẹt cứng. Muốn đi xa hơn, bạn cần thứ mà AI không có: trải nghiệm thực tế và góc nhìn cá nhân.
Nội dung như bằng chứng chuyên môn
Nếu như trước đây, nội dung được coi là cách chia sẻ tri thức thì giờ đây nó cần được nhìn nhận như một dạng bằng chứng. Người đọc không còn quan tâm bạn thuộc lòng bao nhiêu framework hay có thể tổng hợp được bao nhiêu checklist. Điều họ muốn thấy là bạn đã thực sự làm gì, kết quả ra sao, và từ đó họ học được gì.
Nói cách khác, nội dung giờ không phải là lớp học, mà là phòng thí nghiệm mở cửa. Bạn chính là người thực nghiệm, còn người đọc là khán giả theo dõi từng bước thử, từng lần sai, từng lần điều chỉnh. Khi họ chứng kiến bạn vật lộn và rút ra bài học, giá trị mà họ nhận được vượt xa một bài hướng dẫn chuẩn mực.
Hãy thử so sánh:
“5 cách viết bài bán hàng hiệu quả” là kiến thức.
“Chiến dịch mình đã dùng 3 ngày để bán 430 suất học qua Facebook cá nhân, và tại sao mình chọn viết theo hướng tâm lý hành vi thay vì gõ ads” là bằng chứng.
Kiến thức thì ai cũng có thể sao chép, nhưng bằng chứng thì chỉ có bạn. Nó mang dấu vết của trải nghiệm, những lựa chọn cá nhân, cả những thất bại không ai giống ai. Và chính điều đó khiến nội dung trở nên không thể thay thế.
Đối với solo expert, đây là một bước ngoặt quan trọng. Thay vì loay hoay tìm cách dạy lại điều thiên hạ đã biết, hãy bắt đầu công khai hành trình của mình. Hãy biến content thành bản ghi chép sống động của những gì bạn đang làm, đang thử, đang học. Đó không chỉ là cách gây dựng uy tín mà còn là cách duy nhất để người khác nhìn thấy năng lực thật sự của bạn.
Nội dung như bằng chứng chuyên môn cũng giúp bạn kết nối sâu hơn với độc giả. Bởi lẽ, khi bạn dám kể cả những lần vấp ngã, họ thấy bạn thật. Và khi họ thấy thật, họ tin.
Khung Sàng lọc Nội dung: Bỏ x Thử x Giữ
Trong biển nội dung hỗn loạn, điều khó nhất không phải là viết thêm mà là biết cái gì cần dừng lại, cái gì nên bắt đầu và cái gì đáng để duy trì. Khung này sẽ giúp bạn nhìn rõ hơn con đường của mình.
Bỏ
Loại ngay những dạng bài mà chỉ cần vài giây trên ChatGPT là có thể có phiên bản khác na ná. Checklist chung chung, frameworks được lặp lại, những trích dẫn thiếu ngữ cảnh… tất cả chỉ làm dày thêm bức tường tiếng ồn. Nếu bạn thấy mình đang định đăng một thứ mà độc giả có thể tìm ở hàng chục nơi khác, hãy bỏ.
Thử
Hãy biến những gì bạn đã và đang trải qua thành bài thử nghiệm công khai. Đó có thể là một dự án bạn đang triển khai, một thất bại chưa kịp gỡ, hoặc một cách tiếp cận mới mà bạn chưa biết kết quả ra sao. Viết về nó, kể cả khi còn dang dở. Bởi giá trị không chỉ nằm ở cái kết, mà nằm trong cả hành trình mày mò và rút kinh nghiệm.
Giữ
Những gì đã tạo ra kết quả, hãy giữ và phát triển thêm. Đó có thể là thói quen xuất bản đều đặn, một định dạng được khán giả phản hồi tích cực, hay một góc nhìn cá nhân khiến người đọc muốn quay lại nhiều lần. Giữ ở đây không có nghĩa là lặp lại y hệt, mà là tiếp tục đào sâu và mở rộng.
Hãy thử tự vẽ một bảng Bỏ x Thử x Giữ cho chính chiến lược nội dung hiện tại. Chỉ cần trả lời ba câu:
Tôi cần bỏ đi những gì đang làm mình hòa lẫn vào đám đông?
Tôi sẵn sàng thử cái gì mới từ chính trải nghiệm của mình?
Và tôi nhất định giữ lại điều gì để nuôi dưỡng sự tin cậy lâu dài?
Khi dám lọc kỹ, bạn sẽ thấy con đường riêng của mình sáng rõ hơn trong khi phần lớn người khác vẫn còn loay hoay giữa đám đông.
05 quy tắc mới cho nội dung của solo expert
Trong kỷ nguyên mà thông tin có thể sản xuất hàng loạt, thứ duy nhất giúp bạn nổi bật không phải là tốc độ đăng bài, mà là cách bạn biến nội dung thành dấu ấn không thể thay thế. 05 quy tắc sau đây sẽ là khung tham chiếu để bạn xây dựng chiến lược phù hợp với thời thế.
Quy tắc 1: Xuất phát từ góc nhìn riêng
Đừng bắt đầu bằng “người ta nói” hay “theo nghiên cứu phổ biến”. Hãy để bài viết mở ra từ quan sát, câu hỏi hoặc trải nghiệm của chính bạn. Người đọc tìm đến bạn để nghe tiếng nói của bạn, không phải để đọc lại những gì đã có trên Google.
Quy tắc 2: Biến trải nghiệm thành quan điểm
Một quan điểm chỉ đáng tin khi có thực nghiệm chống lưng. Hãy chia sẻ những gì bạn đã làm, cả thành công lẫn thất bại, và công khai hành trình thử, sai rồi sửaNgười đọc học được nhiều hơn từ trải nghiệm thực tế thay vì lý thuyết khô khan.
Quy tắc 3: Gắn liền nội dung với thương hiệu cá nhân
Mỗi bài viết phải phản chiếu bản sắc chuyên môn của bạn, từ giọng văn, ví dụ cho tới cách chọn hình minh họa. Khi người đọc có thể nhận ra ngay “đây chắc chắn là của bạn”, nội dung mới thật sự trở thành một phần của thương hiệu.
Quy tắc 4: Một ý tưởng x nhiều định dạng
Một insight có thể trở thành bài phân tích dài, video ngắn, hay infographic. Đa định dạng giúp thông điệp được khắc sâu hơn, nhưng cốt lõi phải luôn thống nhất: chỉ một thông điệp xuyên suốt.
Quy tắc 5: Ưu tiên tài sản bền vững
Thay vì chạy theo trào lưu chóng vánh, hãy tập trung tạo “tài sản nội dung” lâu dài như bản tin, podcast, case study hoặc hướng dẫn chuyên sâu. Đây là những nội dung người đọc có thể quay lại nhiều lần, giúp bạn xây dựng uy tín lâu dài.
Khi bạn áp dụng 05 quy tắc này, nội dung sẽ không còn là hàng hóa dễ thay thế. Nó trở thành dấu ấn riêng, vừa phản ánh hành trình của bạn, vừa củng cố uy tín lâu dài với khán giả.
Lợi thế cạnh tranh của bạn = Bạn + Trải nghiệm + Góc nhìn
Trong thị trường mà mọi thứ đều có thể bị sao chép, từ công thức viết content cho tới mẫu thiết kế, thứ duy nhất không thể nhân bản chính là sự kết hợp giữa bạn và trải nghiệm của bạn. Đó là vùng lợi thế cạnh tranh độc nhất mà không công cụ nào, kể cả AI, có thể tái tạo.
Kiến thức là tài sản chung, ai cũng có thể tiếp cận. Nhưng cách bạn trải qua một thử thách, xử lý một tình huống, phản tư từ một sai lầm thì chỉ thuộc về bạn. Nó giống như dấu vân tay: không ai khác có bản sao. Và khi bạn biến những trải nghiệm này thành nội dung, nó trở thành một dạng “chứng chỉ sống” khẳng định năng lực chuyên môn của bạn.
Hãy nhớ lại những bài viết từng khiến bạn được chú ý. Thường thì đó không phải là bản tóm tắt lý thuyết, mà là một case study bạn đã trực tiếp trải qua. Có thể là chiến dịch bán hàng thất bại nhưng để lại bài học sâu sắc, hay một thử nghiệm nhỏ bất ngờ tạo ra kết quả vượt xa kỳ vọng. Người đọc bị cuốn hút không phải vì bạn dạy họ, mà vì bạn cho họ thấy chính mình trong trải nghiệm của bạn.
Một cách đơn giản để khơi lại lợi thế cạnh tranh của bản thân là dùng mô hình ba vòng tròn: Kỹ năng x Mạng lưới x Đam mê. Điểm giao nhau chính là vùng không ai có thể copy. Ví dụ, bạn có kỹ năng xây dựng kênh YouTube, cộng thêm mạng lưới trong cộng đồng solopreneur, lại mang đam mê kể chuyện bằng video. Thứ bạn tạo ra sẽ khác hoàn toàn so với một marketer chỉ biết kỹ thuật, hay một storyteller không hiểu thị trường.
Vì vậy, thay vì hỏi “nội dung nào đang hot?”, hãy hỏi “điều gì trong hành trình của tôi là không ai khác có được?”. Đó mới là chất liệu gốc để bạn tạo ra nội dung không thể thay thế. Và càng chia sẻ từ vùng này, bạn càng củng cố vị trí độc đáo của mình trong mắt độc giả.
Bài tập hành động cho độc giả
Để biến những nguyên tắc trên thành kết quả thật, bạn cần bắt tay vào làm ngay. Hãy thử ba bài tập nhỏ dưới đây để khởi động: