Mô hình tăng trưởng dựa trên sản phẩm (Product-led growth)- mô hình kinh doanh dựa vào chính sản phẩm để thu hút, chuyển đổi và duy trì người dùng đã không còn đủ nữa. Tăng trưởng dựa vào cộng đồng (community-led growth) mới là tương lai của kinh doanh tiếp thị và là thứ phải diễn ra song song cùng với tăng trưởng dựa trên sản phẩm.

Tăng trưởng dựa vào cộng đồng là gì?

15 năm trước khi tham gia vào các hoạt động tiếp thị và truyền thông truyền thống, gần như các doanh nghiệp và tổ chức mình làm đều không đưa phát triển cộng đồng vào chiến lược của họ. Thay vì tập trung cho cộng đồng, các chiến lược này sẽ tập trung dẫn đầu về sản phẩm hoặc bán hàng.

Trước đây khái niệm “hữu xạ tự nhiên hương” có thể đúng trong một vài loại hình kinh doanh. Bạn có thể có sản phẩm và dịch vụ tốt nhất thế giới và người ta tự tìm đến bạn. Nhưng ở thời đại ngày nay, khi mà khách hàng có quá nhiều lựa chọn và vô số nền tảng để giao tiếp, việc ngồi chờ họ đến hay dễ dàng tìm thấy bạn thật sự không phải là “trận chiến” dễ dàng.

Đây là lúc tăng trưởng dựa vào cộng đồng xuất hiện và có thể hoạt động song song với tăng trưởng dựa vào sản phẩm, chứ không phải thay thế nó. 

Trong mô hình tiếp thị tăng trưởng dựa vào cộng đồng, thương hiệu của cộng đồng là trung tâm của chiến lược. Các phương tiện mà bạn giao tiếp với độc giả/khách hàng trong một cộng đồng là chất xúc tác để xây dựng lòng tin, nhận phản hồi và cải thiện sản phẩm dịch vụ - sau đó là thu hút thêm nhiều thành viên trong cộng đồng chuyển đổi thành khách hàng hơn nữa.

Có nhiều loại cộng đồng khác nhau

Cộng đồng thương hiệu/sản phẩm: Loại cộng đồng này được thúc đẩy bởi sản phẩm của bạn. Đây là không gian nơi các thành viên chia sẻ mẹo, các mẹo hay về sản phẩm, báo cáo lỗi hoặc yêu cầu hỗ trợ. Họ sử dụng không gian này để duy trì kết nối với thương hiệu của bạn nhưng cũng hỗ trợ lẫn nhau trong việc trả lời và trả lời các câu hỏi của người khác, gửi ý tưởng sản phẩm hoặc sử dụng nó như một nơi để phàn nàn.

Cộng đồng thực hành (tri thức/ học tập): Thay vì tập hợp xung quanh một sản phẩm cụ thể, cộng đồng này được tạo thành từ những người có chung sở thích hoặc mục tiêu học tập trong một lĩnh vực cụ thể. Thay vì bị ràng buộc với một sản phẩm cụ thể, nền tảng cộng đồng này đóng vai trò như một nguồn lực trong thị trường ngách và sau đó người quản lý có thể bán các SPDV của mình cho thành viên.

A Freelance Doer và On Writing Daily là 2 cộng đồng mình đã xây dựng đặc trưng cho loại cộng đồng thực hành.

Cộng đồng vui chơi: Những thành viên cộng đồng này là những người hâm mộ trò chơi, thể thao, nghệ thuật, v.v. Tương tự như cộng đồng thực hành, các cộng đồng chơi nhìn vào cộng đồng của họ để gắn kết với các sở thích thích hợp và có thể không chỉ tập trung vào một sản phẩm duy nhất mà là một thể loại sản phẩm như trò chơi điện tử , du lịch hoặc thời trang.

Ngoài ra, cũng có các cộng đồng khác nữa như:

Cộng đồng chuyên gia/tư vấn: Nơi đây tập hợp các chuyên gia, những người có chuyên môn cao và khả năng tư vấn trong một lĩnh vực nào đó cụ thể. Mình vốn định ấp ủ một cộng đồng chuyên gia về tâm lý - dinh dưỡng cho trẻ và làm cha mẹ nhưng chưa thực hiện được.

Cộng đồng sự kiện: Nơi tập hợp hoặc tổ chức các sự kiện liên quan tới một lĩnh vực nhất định. Chẳng hạn như Ted Talk hoặc ngay cả A Freelance Doer cũng có một chút kết hợp với dạng thức cộng đồng này.

Những cộng đồng này có điểm gì chung? Điểm chung là những cá nhân đến với cộng đồng vì lợi ích, mong muốn và nhu cầu chung. Bạn có thể bắt đầu với một loại hình cộng đồng nhất định, nhưng cũng hoàn toàn có thể kết hợp các loại hình cộng đồng với nhau một cách linh hoạt. Sự kết hợp đó sẽ tạo ra bản sắc, cấu trúc riêng của cộng đồng mà bạn gây dựng nên.

Tuy nhiên, trước khi bắt đầu, hãy cố gắng trả lời những câu hỏi:

• Tại sao những người này lại đến với nhau?

• Họ cần gì hơn thế?

• Sự thay đổi mà họ mong muốn là gì?

• Vấn để mà chỉ họ mới có thể giải quyết cùng nhau là gì?

Khi bạn có thể trả lời những câu hỏi này, bạn đã sẵn sàng tìm thấy cộng đồng của mình, tương tác với họ, đồng thời tạo ra khả năng duy trì và thúc đẩy thành viên tiếp tục tham gia thay vì rời bỏ cộng đồng.

Vậy tăng trưởng dựa vào cộng đồng sẽ giúp freelancer/solopreneur như thế nào?

Giúp nhiều chứ.

Đầu tiên, có thể giúp khách hàng hiện tại giúp đỡ lẫn nhau và được bạn trả lời các câu hỏi thường gặp trong quá trình bạn cung cấp SPDV của mình. Bạn cũng có thể nhận được những phản hồi ngay tức thì về những sản phẩm của mình từ khách hàng.

Hai là, nó đóng vai trò như một đại sứ thương hiệu và mang tới những bằng chứng rõ nét nhất về bạn hoặc SPDV của bạn. Thành viên khi có cảm giác thân thuộc và tin tưởng sẽ tiếp tục giới thiệu thương hiệu của bạn cho những người khác.

Ba là, nó mang tới cơ hội kết nối bởi những thành viên đều có một mối quan tâm chung (là SPDV hoặc thị trường ngách của bạn).

Bốn là, những nội dung bạn tạo ra trong cộng đồng sau đó có thể tái sử dụng trên nhiều nền tảng khác. Nội dung sẽ không phải chỉ do bạn tạo ra mà cả cộng đồng của bạn đóng góp cùng.

Năm là, cộng đồng thường là khách hàng tiềm năng đã qua chọn lọc đầu vào. Khả năng bạn bán thêm, bán kèm các SPDV của mình cho cộng đồng là hoàn toàn có thể bởi họ đã có sự tin tưởng, quan tâm và trung thành bước đầu đối với thương hiệu của bạn.

Cá nhân mình đã từng bán và thu về được vài trăm tới cả tỷ đồng nhờ xây dựng cộng đồng, đặc biệt trong giai đoạn mình làm freelancer/solopreneur. Xây dựng cộng đồng cho chính thương hiệu của bạn khi làm freelancer/solopreneur là một chiến lược tiếp thị quan trọng có thể dẫn dắt tới các SPDV mà bạn cung cấp. Việc tạo ra cộng đồng không khó, nhưng duy trì nó mới khó. Không có cộng đồng nào có thể tự duy trì mà không được nuôi dưỡng, giám sát, điều hướng trước đó. Làm cộng đồng phải rất kiên nhẫn, khéo léo và nhạy bén. Bạn không thể ép buộc một cộng đồng nhưng hoàn toàn có thể hỗ trợ tạo điều kiện để có những cuộc trò chuyện ý nghĩa, tạo cơ hội học hỏi phát triển, cung cấp nền tảng để đặt câu hỏi và kết nối. Sản phẩm của freelancer/solopreneur là hạt giống nhưng cộng đồng mới là thứ giúp nó phát triển.

Để xây dựng một cộng đồng xuất sắc, bạn chắc chắn cần biết chính xác bạn đang xây dựng nó cho ai và tại sao.

Đừng bắt đầu một cộng đồng nếu...

... bạn đang phát triển một sản phẩm mới nhưng chưa có sự thử nghiệm, có nghĩa là bạn vẫn đang tìm ra sự phù hợp với thị trường sản phẩm của mình. Sẽ chẳng hay ho gì nếu bắt đầu một cộng đồng trước khi bạn còn chưa rõ ràng về đối tượng mục tiêu của mình, những vấn đề mà sản phẩm của bạn sẽ giải quyết cho họ và quy mô thị trường của bạn.

Cân nhắc phát triển một cộng đồng nếu...

... bạn đã làm freelancer được tối thiểu 1 năm và bắt đầu mở rộng quy mô của mình. Ngay cả khi sản phẩm của bạn vẫn đang trong giai đoạn Thử nghiệm, bạn đã có thể tạo một cộng đồng những người dùng thử sớm và người thử nghiệm, những người tự nhiên được hướng đến SPDV của bạn (mình sẽ xây một cộng đồng mới về Solopreneur và bán thử chương trình solopreneur của mình trong cuối năm nay). Việc cộng đồng đó có phát triển mạnh mẽ hay không sẽ liên quan trực tiếp đến chất lượng SPDV của bạn, nhưng nó liên quan tới sự rõ ràng trong đối tượng mục tiêu và thị trường mà bạn chọn. Cộng đồng tồn tại thì rất nhiều nhưng cộng đồng thành công thì ít.

Xây dựng cộng đồng nếu...

... sản phẩm của bạn hoặc business của bạn đang ở giai đoạn mà nó trở thành một thương hiệu dễ nhận biết trong số các đối tượng mục tiêu của bạn và phạm vi ảnh hưởng của bạn đã rộng lớn hơn. Đây sẽ là thời điểm thích hợp để bắt đầu nuôi dưỡng mối quan hệ của bạn với khách hàng/độc giả, phát triển kết nối với người mới và bắt đầu cung cấp giá trị ngoài sản phẩm của bạn.

Đây là một quy trình gợi ý nếu bạn còn đang lăn tăn chưa biết có nên xây dựng cộng đồng tại thời điểm này hay không:

Các cộng đồng mình từng tạo ra đều hoạt động dựa trên quy trình này. Nếu cảm thấy không chắc chắn về những gì mình làm, thì sẽ không làm. Một khi đã lựa chọn làm thì sẽ nỗ lực hết sức dù khó khăn ra sao.

Có lẽ bởi vậy nên gần như tất cả những cộng đồng mình xây dựng trong những năm qua không chỉ phát triển thành viên tốt, mà còn tạo được bầu không khí an toàn, sự yêu thích, văn minh và… tất nhiên là cả tiền nữa. Các bạn có thể đọc thêm phần chia sẻ về hành trình tạo cộng đồng của mình ở bài viết này.

Nếu bạn cũng đang quan tâm tới xây dựng cộng đồng, mời bạn đăng ký tham dự chuỗi chia sẻ về chủ đề “Xây dựng cộng đồng - Đừng tạo đám đông”.

Chuỗi chia sẻ được tổ chức trong 02 ngày 15/09 & 22/09 với các nội dung như sau: 

Buổi 1 (15/09): Nội dung là Vua - Cộng đồng là Đế chế

• Đi sâu vào những lợi ích dài hạn của việc xây dựng cộng đồng

• Biết phân loại các cộng đồng & lựa chọn hình thức cộng đồng phù hợp mục tiêu chiến lược

• Hiểu thêm về các chiến lược xây dựng cộng đồng phổ biến 

• Nắm được cách phát triển cộng đồng dựa trên trải nghiệm thành viên cùng 3 case study nổi bật do mình xây dựng/làm việc trong vai trò sáng lập hoặc cố vấn

Buổi 2 (22/09): Xây dựng lòng tin - Kết nối sức mạnh cộng đồng

• Cách lên chiến lược, định vị phù hợp với cộng đồng

• Phát triển thành viên (về số lượng lẫn chất lượng) 

• Và lường trước các rủi ro trong quá trình xây dựng 

Đặc biệt: 

• Trong mỗi buổi chia sẻ, bạn sẽ có cơ hội nhận được 1 buổi Mentor (60 phút) với diễn giả về việc xây dựng chiến lược cộng đồng. 

• Kết thúc sự kiện, ngoài quyền lợi được xem lại video chia sẻ của 2 buổi trong thời hạn 30 ngày, bạn sẽ nhận được Một bộ tài liệu gợi ý các ý tưởng nội dung xây dựng cộng đồng trong 180 ngày.