Vì nhận được rất nhiều câu hỏi liên quan tới lộ trình, nên bữa nay chia sẻ kỹ lưỡng hơn một tẹo. Với những bạn đã từng học freelance business với mình, chắc đã biết các cấp độ này rồi.

Xin lưu ý là các cột mốc thời gian mình đang để tương đối, không phải là cố định và fit với tất cả mọi người vì nó còn phụ thuộc vào nhiều biến số khác như về kinh nghiệm, khả năng học tập, sự linh hoạt, sự biến động của thị trường...

Đây là 04 cấp độ với một freelancer (theo kinh nghiệm của mình):

CẤP ĐỘ 1: LÍNH MỚI

Tính chất:

Các công việc nhỏ lẻ, không có tính cam kết, mức thù lao có thể còn thấp, có đủ loại khách hàng khác nhau và trải rộng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Các bạn thường bỏ cuộc từ bước này nhiều nhất, nhất là khi đang từ có một vài khách hàng thì đột ngột không còn ai cả. Nguyên nhân là do không có sự chuẩn bị đủ, không có định hướng gì nghiêm túc và lâu dài về công việc.

Lời khuyên của mình:

• Nên tìm nhiều hơn 2 công việc cùng một lúc để nếu như mất công việc này thì còn công việc khác.

• Nếu cảm thấy công việc không phù hợp hoặc là thu nhập quá thấp, đừng ngại từ bỏ và tiếp tục tìm công việc khác.

• Học và thực hành cách tự quản trị dự án, tự lập kế hoạch và điều phối công việc của mình.

• Ở giai đoạn này, bạn có thể vừa đi làm fulltime, vừa thử tìm và thử nghiệm 1 số công việc dạng part-time/remote/freelance.

CẤP ĐỘ 2: TĂNG TRƯỞNG

Tính chất:

Đây có thể là giai đoạn nở rộ và bạn có những bước phát triển vượt bậc, mang lại thu nhập nhiều hơn, có thu nhập và một nền tảng khách hàng tương đối ổn định.

Bạn bắt đầu có thêm những dự án mới do khách hàng giới thiệu hoặc bạn chủ động kết nối với họ.

Chuyên môn hóa tốt hơn, lĩnh vực/chủ đề rõ ràng hơn, bắt đầu nhận thức và tự phát triển thương hiệu cá nhân trong chuyên môn của các bạn.

Cuộc sống là chuỗi ngày chia sẻ cho dự án cá nhân (website/facebook/fanpage) và liên tục pitching.

Lời khuyên của mình:

• Quan trọng là bạn cần xây dựng được mạng lưới các mối quan hệ của mình. Không phải mọi khách hàng tiềm năng đều sẽ làm việc với bạn nhưng khi bạn mở rộng và điều chỉnh chiến lược của mình và mang nhiều dự án hơn, bạn sẽ có thêm nhiều cơ hội hơn và kiếm được nhiều tiền hơn.

• Hãy xác định đâu là tệp khách hàng tiềm năng mình nên theo đuổi và cách bạn muốn người khác nhìn nhận mình. Cấp độ này cũng là giai đoạn bạn sẽ cần làm nhiều việc cùng một lúc. Hãy đảm bảo bạn có thể tìm tới những freelancer có kinh nghiệm khác khi cần giúp đỡ và nhận lời khuyên từ họ.

• Bên cạnh đó, hãy nghĩ nhiều hơn tới việc định giá ở giai đoạn này. Hãy định giá bản thân đủ cao để từ bỏ những việc có thù lao thấp và tốn thời gian, nhưng tất nhiên đừng cao tới mức khách hàng tiềm năng cũng không trả nổi. Hãy định giá lại từng hạng mục. Hãy kiên trì tiếp thị để liên tục tìm kiếm thêm cơ hội nhưng hãy chọn lọc và tin vào sự tính toán của mình. Nếu gặp khách liên tục mặc cả, thay đổi, đòi hỏi nhiều hơn những gì họ đang trả - hãy tìm khách hàng khác xứng đáng với nỗ lực của bạn.

CẤP ĐỘ 3: TĂNG TỐC

Tính chất:

Ở cấp độ này, bạn thậm chí không cần chủ động đi tiếp cận hay kết nối nữa mà khách hàng có thể tự tìm tới bạn. Lúc này, công việc đã có sự phân định rõ ràng hơn giữa công việc dài hạn và ngắn hạn. Bạn đã có những khách hàng cố định, thân thiết, hợp tác lâu dài mang tới thu nhập ổn định bên cạnh những khách hàng ngắn hạn, thời vụ.

Thể hiện là một người có chuyên môn, làm việc chuyên nghiệp và có nhóm độc giả riêng với những gì bạn chia sẻ.

Đôi khi có những freelancers dừng lại rất lâu ở cấp độ này (5-7 năm) trước khi chuyển sang cấp độ tiếp theo.

Lời khuyên của mình:

Nếu là một freelance writer, giai đoạn này bạn có thể tự tin nói “Đây là dịch vụ em cung cấp, anh chị muốn hợp tác như thế nào” quyền lực hơn nhiều so với cấp độ 1 và 2 là “Anh chị cần viết gì để em viết?”. Hay nếu bạn là freelance coach, bạn có thể tự tin nói “Đây là các gói coach của mình, anh chị có thể chọn chương trình phù hợp” thì vì ở cấp độ 1 và 2 có thể sẽ là “Bạn đang gặp vấn đề gì, tôi sẽ coach cho bạn”.

Có 3 yếu tố bạn cần cân nhắc ở giai đoạn này: giá cả, dự án và con người. Hãy tập trung vào những dự án được trả cao hơn, chất lượng cao giúp cải thiện kỹ năng và xây dựng uy tín cho bạn cũng như làm việc với khách hàng bạn cảm thấy mình sẽ có trải nghiệm hợp tác tốt.

Hãy tập trung vào các dự án cụ thể, chuyên môn và lĩnh vực cụ thể với quy trình thanh toán, giám sát, xử lý công việc chuyên nghiệp hơn.

CẤP ĐỘ 4: NGHĨ TỚI CHUYỆN TỰ KINH DOANH SPDV CỦA RIÊNG MÌNH HOẶC THÀNH LẬP AGENCY

Tính chất

Cấp độ này là một cấp độ ít tưởng tượng rõ ràng nhất nhưng cũng thú vị nhất. Ở đây, bạn xây dựng dịch vụ, sản phẩm và những mối quan hệ mang tới thu nhập trong dài hạn.

Nó là các dự án mà bạn tự sáng lập ra hoặc sáng lập cùng người khác: hội thảo, diễn thuyết, dạy học, viết sách, hợp tác để cung cấp dịch vụ mở rộng.

Nếu vẫn muốn làm dịch vụ, có thể bạn sẽ thành lập một agency nhỏ cung cấp các loại dịch vụ liên quan tới những gì bạn đã cung cấp những năm qua.

Lời khuyên của mình:

Một yếu tố ảnh hưởng lớn đến quyết định làm freelancer của mình là có thể làm mới bản thân mình rất nhiều khi vẫn ở yên trong lĩnh vực này. Và để tự chủ, các bạn phải nghĩ ra những ý tưởng, nghiên cứu xem thị trường sẽ đi đâu trong vài năm tới đây.

Không còn chỉ đi làm thuê, nhận lương người khác trả cho mình hàng tháng mà bạn sẽ phải tạo ra thu nhập thụ động, có rất nhiều sản phẩm khác nhau từ những kinh nghiệm mình đã có (khóa học, mentoring, sách, digital products, công cụ hỗ trợ...) hoặc bạn sẽ có một agency và trở thành người điều hành agency đó.

Bạn sẽ bắt đầu một sự phát triển mới và lại tiếp tục phải học hỏi, tiến bộ.

--

Hành trình của mình:

Mình mất khoảng 2 năm để thật sự trải qua 3 cấp độ đầu tiên (còn thật ra mình đã nhận freelance job từ cách đây 10 năm rồi). Cũng theo lộ trình này, thu nhập và các dự án của mình như sau:

Cấp độ 1: 2013-2017 (vẫn đi làm fulltime và nhận thêm các công việc freelance), xuất bản 2 cuốn sách đầu tiên, net profit dao động khoảng 10-20M/tháng. Duy trì 01 trợ lý.

Cấp độ 2: 2019 (chuyển sang làm fulltime freelancer, bắt đầu xây dựng website và dự án nội dung riêng về lĩnh vực làm cha mẹ, bắt đầu tập trung chia sẻ nội dung để tạo ra ảnh hưởng trên mạng xã hội và xuất bản cuốn sách thứ 3), vận hành như một agency thu nhỏ (có 1 team khoảng 4-5 bạn cũng là các freelancer khác cùng tham gia), khách hàng rất đông đảo nhưng chưa có sự chọn lọc, net profit khoảng 25-40M/tháng nhưng khá mệt mỏi vì phải chạy theo nhiều yêu cầu của khách và làm việc over time. Duy trì 01 trợ lý.

Cấp độ 3: 2019- 2020 (chọn lọc khách hàng, từ chối bớt các khách nhỏ lẻ mất thời gian với thu nhập thấp, định hình lại dịch vụ và bắt đầu phát triển dự án nội dung chia sẻ về nghề viết, ra mắt khóa học online về viết, tập trung phát triển thương hiệu cá nhân trong nghề viết bằng việc chia sẻ nhiều hơn): net profit trung bình khoảng 50-70M/tháng (có tháng cán mốc 100M/tháng), duy trì với 1 trợ lý và 2-3 bạn CTV.

Cấp độ 4: 2020-2021 (không chủ động đi tìm khách hàng nữa, chính thức đưa các khóa học lên nền tảng online, triển khai khóa coaching 1:1, xuất bản cuốn sách thứ 4,5 và cán mốc gần 40,000 người theo dõi trên trang cá nhân): nhận các lời mời tư vấn, đào tạo, viết nội dung cao cấp, net profit trung bình khoảng 150M/tháng (3 tháng cán mốc trên 200M/tháng), duy trì với 3 trợ lý.

Cấp độ 5: 2022. Mình không còn là freelancer nữa. Mình thành solopreneur, chính thức tự vận hành business và bán các sản phẩm của riêng mình mà không hề phụ thuộc vào bất kỳ khách hàng nào thuê mình để làm dịch vụ (như trước). Mình vẫn viết sách, đa dạng hoá sản phẩm, trở thành cố vấn (advisor), net profit trung bình khoảng 250,000,000đ/tháng (có tháng thu về hơn 500M). Dịch vụ duy nhất mà mình còn đi làm cho người khác đó là chấp bút, rate chấp bút dao động 50-80M/quyển sách. Duy trì 02 trợ lý.

Bài học học được thì rất nhiều, nhưng LỚN NHẤT và NHIỀU NHẤT mà mình học được đó là vượt qua nỗi sợ phải bán thân, biết cách định giá bản thân để bán với mức xứng đáng và liên tục cải thiện SPDV để có thể tăng giá trị. Trong workshop sắp tới (ngày 8/12) mình chắc chắn sẽ chia sẻ nhiều hơn với các bạn về câu chuyện định giá và bán hàng khi làm freelancer!

Vậy sau Solopreneur sẽ là gì? Hẹn trả lời câu này trong một cuốn sách mới sắp ra mắt của mình vào đầu năm 2023 :)

Còn bạn, bạn đang ở đâu trên hành trình này?