Ở trong Phần 1, bạn đã nhận được những bài học và hướng dẫn để Bắt đầu, Tìm kiếm công việc và Thuyết phục khách hàng. Ở phần 2 này, mình tiếp tục hướng dẫn bạn cách tính giá, tổ chức công việc, lập kế hoạch, đặt mục tiêu và duy trì “business” của mình khi làm cây viết tự do.

Các bài học được sắp xếp theo thứ tự một cách có ý đồ, không phải ngẫu nhiên. Bạn nên thực hành theo từng bài học một và hoàn thiện xong một bài rồi mới nên đi tiếp. Giờ thì bắt đầu nhé!

Mình biết đây có thể là một trong những điều bạn quan tâm nhất khi làm tự do. Tất cả chúng ta đều muốn biết mình sẽ được trả bao nhiêu. Một sai lầm lớn mình thấy các bạn mới bắt đầu mắc phải đó là không nghĩ về mức giá của mình hoặc tính toán sai mức giá phù hợp với mình. Không có hướng dẫn nào có thể giúp bạn so sánh và tham khảo chính xác mức giá của mình, nhưng có những sai lầm bạn hoàn toàn có thể tránh. Điều quan trọng là mức giá đưa ra phải dựa trên cơ sở về kinh nghiệm, kỹ năng, thời gian hoàn thành công việc và cả tính cạnh tranh nữa. Kiến thức này rất quan trọng.

Đừng tính dựa trên bài viết, hãy tính theo thu nhập hàng tháng

Mình có một ví dụ.

Năm 2018 khi bắt đầu có ý định chuyển dịch sang làm tự do hoàn toàn, mình nghĩ chỉ cần thu nhập 25,000,000/tháng là được (đủ tiền ăn cho cả nhà). Dựa vào mức này, mình nghĩ 1 ngày mình chỉ cần kiếm được 1,000,000đ là được, 25 ngày/tháng, mỗi ngày 3 tiếng. Trung bình một ngày mình có thể viết được 3 bài viết dài dạng blog, vậy tức là mỗi bài 300,000-400,000đ là được. Tới năm 2019, số tiền thực tế mình kiếm được hàng tháng trung bình là 50,000,000đ, vẫn làm việc 25 ngày/tháng, mỗi ngày 4 tiếng nhưng giá cho từng bài viết đã tăng lên đáng kể, 700,000đ-1,000,000đ/bài.

Hãy đặt ra mục tiêu thu nhập cơ bản hàng tháng của bạn trước, xem bạn cần kiếm được tối thiểu bao nhiêu để lo các sinh hoạt phí của mình.

Ví dụ bạn cần kiếm được 10,000,000VNĐ mỗi tháng vì bạn phải trả tiền thuê nhà 5,000,000đ, ăn 3,000,000đ và tiêu vặt 2,000,000đ. Mỗi ngày bạn dành ra 3 tiếng để làm việc và trong thời gian này bạn viết được 1 bài viết khoảng 2000 chữ. Vậy thì giá cho một bài viết sẽ là 10,000,000:30=330,000đ. Khi tốc độ của bạn tăng lên, 3 tiếng bạn có thể viết 2 bài, nhưng kinh nghiệm của bạn nhiều hơn và chi phí của bạn cũng tăng lên (ví dụ là 400,000đ/bài) thì thù lao bạn kiếm được sẽ là 400,000x60=24,000,000đ.

Hãy luôn bắt đầu tính dựa trên con số bạn mong muốn thu nhập hàng tháng nhé!

Đừng viết giá rẻ rồi kiệt sức!

Khi làm freelancer rồi, dù kỹ năng là điều quan trọng và phải liên tục học hỏi bồi dưỡng bản thân, nhưng bạn cũng đừng quên đặt ra những mục tiêu về thu nhập. Bạn phải nghĩ tới mục tiêu thù lao theo giờ cao hơn và những công việc được trả nhiều hơn. Đó cũng là lý do vì sao bạn phải dành thời gian tìm kiếm những khách hàng chất lượng hơn. Một bài viết 500 chữ giá 50,000đ thì muốn kiếm được 10,000,000đ/tháng, bạn phải viết tới 200 bài. Điều đó là không tưởng! Nhưng nếu bạn được trả 1,000,000đ/bài viết thì bạn chỉ cần viết có 10 bài mà thôi.

Hãy luôn đưa ra một con số cao hơn mức hiện tại

Đã không biết bao lần học viên hỏi mình “Chị ơi mức này em đưa ra có bị cao quá không?”. Đôi khi các bạn đưa ra một mức thấp và sau đó hối hận ngay lập tức “Biết thế em tính giá cao hơn”. Tất nhiên cũng đừng “hét” mức quá cao, khách hàng sẽ khó đáp ứng được nhưng hãy luôn báo một mức cao hơn từ 15-20% so với mức giá bạn đã từng làm trước đó, với những yêu cầu công việc tương tự.

Mỗi 6 tháng một lần hãy xem lại mức giá của mình với khách

Cứ mỗi 6 tháng hoặc thậm chí 3 tháng, hy xem xét lại phạm vi công việc, chất lượng công việc và mức giá mà khách hàng đang trả cho bạn để cân nhắc về việc tăng giá. Rõ ràng nếu đó là công việc bạn mất nhiều thời gian, năng lượng vào đó, thậm chí cảm thấy tiêu cực khi làm việc cùng khách hàng nhưng mức giá không đổi, thậm chí thấp hơn so với các công việc khác thì đâu có lý do gì để bạn tiếp tục? Bạn hoàn toàn có thể cắt bỏ công việc này để dành thời gian tìm những công việc tốt hơn.

Đánh dấu ngày bạn được thanh toán

Khi bạn đang làm việc với một khách hàng mới, mình khuyên bạn nên theo dõi ngày bạn nhắc thanh toán và khi nào bạn thực sự nhận được khoản thanh toán đó. Như vậy, bạn sẽ biết khi nào mình được thanh toán và nếu có gì đó không ổn, bạn có thể có hành động phù hợp. Đôi khi khách hàng họ bị quên chứ không phải là “cố tình” quên. Bạn thì càng không nên “ngại” khi nhắc thanh toán. Chúng ta làm việc win-win mà, không phải “xin-cho” đâu mà phải ngại.

Tự trả lương cho mình

Khi làm freelancer sau 1-2 năm, thu nhập của bạn có thể sẽ ổn định hơn và đến từ nhiều nguồn khác nhau. Hãy tính toán một mức lương tối thiểu (ví dụ như 10,000,000đ/tháng) và tự trả cho mình đều đặn sang một tài khoản khác. Đừng dùng một tài khoản duy nhất và thu chi lẫn lộn. Bạn đang tự vận hành doanh nghiệp của riêng mình, đó là một cách để bạn quản lý tài chính và học được về sự chuyên nghiệp. Tất nhiên còn nhiều lý do khác nữa, bạn có thể tìm mua cuốn sách Con đường trở thành Freelance Writer của mình để nghiên cứu kỹ lưỡng hơn câu chuyện về tài chính nhé!

Một trong những cách tốt nhất để đảm bảo bạn thành công với vai trò một cây viết tự do, thậm chí có thể kiếm được 9,10 con số một năm, đó là sắp xếp tổ chức (và luôn cập nhật các thủ tục giấy tờ). Nếu bản chất bạn không phải là một người có năng lực, hãy dành ra một hoặc hai giờ khi bắt đầu hành trình này để luôn cập nhật về khối lượng công việc, hoá đơn, thanh toán, bài tập và quảng cáo bán hàng… Bạn sẽ thấy biết ơn về điều đó bởi sự vô tổ chức sẽ khiến bạn mất tiền, không theo dõi được các khoản thu nhập hoặc không nhớ cập nhật đúng giờ… Một số mẹo mà mình muốn chia sẻ trong phần này sẽ luôn giúp cập nhật công việc của mình.

Đặt lịch

Đặt lịch cho bản thân trên email, biết giờ nào làm gì, mất bao lâu để làm và không chồng chéo các nhiệm vụ lên nhau sẽ giúp bạn tổ chức công việc và cả tâm trí một cách gọn gàng. Phân loại nhiệm vụ của bạn xem cái nào phải làm ngay, cái nào có thể để sau và sau đó đặt lịch cụ thể cho nó. Một người làm việc tự do thì tất nhiên có rất nhiều thứ phải làm nhưng cũng có thể không làm được gì cả vì không kiểm soát được thời gian và quá phân tâm. Viết ra những gì bạn phải làm, đặt lịch cho nó sẽ giúp bạn tập trung vào những gì quan trọng phải làm trong ngày.

Nghiên cứu trước

Khi nhận một công việc và có thời hạn trong 5 ngày chẳng hạn, hãy dành thời gian để nghiên cứu về nó ngay lập tức. Trong quá trình nghiên cứu, bạn có thêm ý tưởng, biết mình phải làm gì, cần gì. Sau đó, mới bắt đầu viết và biên tập. Đừng ngồi vừa nghiên cứu vừa viết, bạn sẽ không thể hoàn thành nó tốt được đâu. Nếu bạn đang viết cho công việc này mà lại có một khách hàng khác tìm tới, rõ ràng bạn sẽ có thể sắp xếp để nghiên cứu và quay trở lại viết khi đã viết xong cho khách hàng trước. Đó cũng chính là cách giúp bạn kiếm được nhiều tiền hơn.

Trả lời email quan trọng vào buổi sáng

Chúng ta rất dễ bị cuốn vào vòng xoáy của việc trả lời email và không hoàn thành được các việc khác mà mình đã định. Vậy nên hãy đặt lịch và dành ra khoảng 30 phút mỗi sáng để trả lời email. Nếu bạn thực sự có nhiều việc cần liên hệ qua email, hãy dành thêm khoảng 30 phút vào cuối giờ chiều. Như vậy, bạn sẽ không bị cảm giác ngộp thở khi biết mình phải có rất nhiều nhiệm vụ vào buổi sáng. Hoặc bạn cũng có thể tranh thủ những khung giờ rảnh, không cần tập trung để soạn email sẵn và sẽ gửi chúng đi sau đó.

Biết mình sẽ nhận những việc gì

Điều này nói thì dễ nhưng lại rất khó với rất nhiều freelancer. Nhiều freelancer mới vào nghề luôn có xu hướng nói “có” với mọi công việc và cơ hội. Bạn sẽ thực sự giỏi hơn và tiến bộ hơn khi biết nói “không” với những công việc trả lương thấp khi bạn đã kiếm đủ số bạn cần, với những yêu cầu khách hàng đòi hỏi thêm… Biết giới hạn của mình và lường trước những gì diễn ra trong cuộc sống là điều rất quan trọng.

Ví dụ mùa thu con bạn sẽ nghỉ học 2 tuần, đó có lẽ không phải là lúc bạn cần phải nhận thêm việc vì bạn phải dành thời gian cả ngày để trông con. Thay vào đó, trong thời gian này bạn sẽ tranh thủ viết bài cho blog của mình, chia sẻ nhiều hơn trên MXH hoặc tiếp cận khách hàng mới qua email và chờ đợi.

Biết lúc nào cần tập trung, lúc nào nên nghỉ

Khi bạn vừa nghiên cứu xong hoặc phỏng vấn xong, bạn có thể thấy mình sẽ muốn viết ngay lập tức. Đừng như vậy. Hãy dành ra khoảng 15 phút để làm những nhiệm vụ khác: trả lời email, viết nhanh vài dòng trên MXH, lướt qua các nhóm trên Facebook, theo dõi lại file tài chính… Với cách này, bạn cảm thấy như mình đang nghỉ giải lao một chút, nhưng vẫn có những hoạt động cho “business” của mình.

Nhiều người trở thành freelancer với các mục tiêu nhỏ, chỉ là tìm kiếm một khách hàng, đăng một bài báo, kiếm được một khoản thù lao… Điều đó hoàn toàn ổn. Nhưng khi bạn đã đạt được trình độ cao hơn trong thực hiện các nhiệm vụ, trong chuyên môn, được trả tiền nhiều hơn… bạn có thể sẽ muốn tiếp tục nhưng cần có những mục tiêu và cách vận hành khác đi.

Thiết lập mục tiêu với các con số cụ thể rất quan trọng. Làm việc mà không có mục tiêu tức là đặt mục tiêu cho việc thất bại rồi. Những gợi ý sau đây chỉ mang tính tham khảo và để bạn cân nhắc, hãy cố gắng cá nhân hoá những con số của riêng bạn để phù hợp với cuộc sống của mình.

Đặt mục tiêu nhỏ, có thể đạt được và viết nó ra

Có nhiều người đặt ra những mục tiêu cao ngất ngưởng. Không sao cả, những hãy viết nó ra và xem trong vài tháng tới bạn có thể thực sự hoàn thành nó không. Nó có thể là học thêm một khoá học về freelance business, có thể là mua một cuốn sách về freelance writer, về viết, tham gia một hội nhóm, làm một website… Viết ra những gì bạn có thể làm được và treo nó lên chỗ bạn nhìn thấy nó hàng ngày. Bạn cũng có thể đặt ra mục tiêu làm việc trong 15 phút mỗi ngày và 5 ngày mỗi tuần.

Xác định mục tiêu dài hạn

Bạn có ý tưởng về chuyện mình sẽ ra sao trong 5 năm nữa không? Freelance business đang phát triển chóng mặt và nếu thực sự muốn làm việc cho riêng mình, ở nhà, bạn sẽ phải nghĩ xa hơn về các điều kiện. Kỹ năng nào cần thiết? Thu nhập bạn phải đạt được? Nếu bỏ công việc fulltime hiện tại thì bạn sẽ phải đặt ra mức thu nhập cao hơn ít nhất 25% so với lương hiện tại, vì bạn sẽ cần phải chi trả thêm các khoản về bảo hiểm và tiết kiệm khi mình về hưu chứ. Với riêng mình, mức thu nhập đã cao hơn tới 500%, và bạn cũng có thể làm được như vậy!

Quyết định bạn sẽ kiếm được bao nhiêu trong năm nay

Hãy sử dụng trang tính trên Excel, bổ nhỏ các nhiệm vụ ra và xem bạn muốn kiếm được bao nhiêu từ chúng. Hãy theo dõi những việc bạn đang làm (số tiền bạn kiếm được) và số tiền bạn đang chờ được trả. Sau đó bạn sẽ biết mình còn bao xa để đạt được mục tiêu!

Tất nhiên cũng có những mục tiêu không liên quan tới thu nhập

Chẳng hạn như bạn sẽ xuất bản một ebook, thậm chí một cuốn sách trong năm nay. Hoặc là sẽ thâm nhập vào một ngách viết mới. Mình đã từng chuyển hướng viết về công nghệ sang content marketing và sau đó là về tâm lý trẻ nhỏ. Mục tiêu khác nữa là về thời gian làm việc, làm sao để chỉ cần làm việc 25 giờ mỗi tuần mà vẫn có mức thu nhập tốt? Hãy suy nghĩ về “business” của mình và có một vài ý tưởng cho những năm tháng sắp tới.

Bạn đã đi qua các hướng dẫn:

Phần 1: Bắt đầu, Tìm kiếm công việc và Thuyết phục khách hàng

Phần 2: Cách tính giá, tổ chức công việc, lập kế hoạch, đặt mục tiêu và duy trì “business” của mình khi làm cây viết tự do

Phần cuối cùng trong series này, mình sẽ chia sẻ cho bạn về cách sắp xếp thời gian khi , tạo ra ảnh hưởng trên mạng xã hội để tìm kiếm nhiều khách hàng hơn, tối ưu hoá những công cụ giúp công việc viết lách tự do của bạn dễ dàng hơn và đặc biệt là các bài tập để bạn thực hành, giúp bạn nhanh chóng chạm tới giấc mơ thu nhập 9 con số từ công việc này.

Cùng chờ đọc vào tuần sau nhé!